583-584 yılları arasında Mekke'de Beni Adi kabilesinde doğdu. Annesi Hanteme bint Haşim, babası Hattab bin Nüfeyldir. Babası tüccar ve putperestti.
Ömer, babasının acımasızlığından şöyle bahsederdi, 'Babam çok acımasızdı. Develeri güderken, dinlenmek için işi bıraktığımda beni döverdi.'
Arabistan'da okuryazarlık çok az olmasına rağmen Ömer küçük yaşta okuma yazma öğrenip Arap edebiyatıyla ilgilenirdi.
Gençlik yıllarında ata binme, güreş ve dövüş sporlarıyla uğraştı. Hatipliğinin iyi olduğu hatta babasının yanında kabilelerin arasındaki anlaşmazlıklara hakemlik yaptığı bilinirdi.
İlerleyen dönemlerde tüccarlıkla ilgilenen Ömer , Irak, Pers, Roma, Suriye ve Mısır şehirlerine gidip burada bazı bilginlerle tanışıp Kureyş kabilesinin elçiliğini yaptığı söylenir.
O dönemki Mekke'de ağır bir İslam karşıtı olan Ömer kölesi Müslüman oldu diye ona eziyet etmişti. Rivayete göre bir gün Ömer kılıcını alıp yola koyulmuştu ve yolda en yakın arkadaşı olan Nuaym bin Abdullah ile karşılaşır, Nuaym bin Abdullah İslam’a geçmiştir ancak Ömer bunu bilmiyordur. Ömer, Muhammed’i öldürmeye gittiğini söyler ve dehşete kapılan Abdullah onu hedefinden şaşırtmak için kız kardeşi ve kocasının da Müslüman olduğunu söyler, öfkeden deliye dönen Ömer hemen kardeşinin evinin yolunu tutar.
Kardeşi ve kayınbiraderini Taha Suresini okurken bulur ve kayınbiraderiyle kavga etmeye başlar , ablası kocasını Ömer’in elinden kurtarmaya çalışırken ‘Bizi istersen öldürebilirsin, ama biz İslam’dan vazgeçmeyeceğiz’ dedi. Ömer bu laflardan sonra iyice öfkelenip kız kardeşine ve kayınbiraderine sert bir tokat atar, ağzı kanayan kardeşi yere düşer ve Ömer ablasının durumunu görünce vicdan azabı çeker , kız kardeşine okuduğunu ona vermesini söyler ve kardeşi ona ‘ Sen kirlisin, temiz olmayan hiç kimse bu Kutsal yazılara dokunamaz’ der. Ardından bedenini yıkayan Ömer ,Taha Suresi’ni okur ve ağlamaya başlar ve ‘ Şüphesiz bu, Allah’ın sözüdür . Muhammed’in Allah’ın resulü olduğuna şehadet ederim’ der. Bunun ardında saklandığı yerden çıkan Habbab bin Eret ‘‘Ey Ömer! Dün Peygamberimiz senin Müslüman olman için şöyle söyledi’ Ey Allah’ım! Bu dini ya Ömer’le ya da Ebu Cehil’le ya da kimi istersen onunla kuvvetlendir’ Duası inşallah kabul olmak üzere.’’ Bu olaydan sonra Muhammed’in yanına giden Ömer oradakilere Muhammed ile görüşmek istediğini söyler ve sahabeler buna çok şaşırır ve Ömer’in geldiğini duyan Hamza kılıcını çeker. Muhammed hepsini sakinleştirip Ömer’in gelmesini söyledi. Ömer oradaki herklesin önünde Müslüman olduğunu açıkladı, Ömer Kabe’de herkesin önünde namaz kıldı ve dua etti. Bu olayla Müslümanlar daha İslam’ı daha rahat yaşayabileceklerdi. Ömer Mekke’deki Müslümanlara güç verdi. Güç bulan Müslümanlar Mescid-i Haram’da ilk kez birlikte namaz kıldılar.
622 senesinde can güvenlikleri için Medine’ye göç etmek zorunda kalan Mekkeli Müslümanlar gece vakti göç ederken Ömer gündüz vakti herkesin gözünün içine korkusuzca bakarak kuzeni ve kayınbiraderiyle birlikte göç etmiştir.
Hz Muhammed’in ölümüyle yaklaşık iki yıl boyunca halifelik yapan Ebu Bekir hastalıktan ölmeden önce Ömer’i halifelik için önermiştir. Halifeliğiyle birlikte hilafeti güçlendiren Ömer adaleti ile nam salan bir hükümdardı. Kendisi çok yoksul olmasına rağmen Beytü’l-mal’ı Müslümanlar arasında en adil şekilde bölüştürürmüş.
Kendinden alınan verginin azaltılmasını isteyen Farslı köle tarafından 31 Ekim 644’de sabah namazı sırasında hançerle saldırıya uğradı ve olaydan 3 gün sonra, 3 kasım 644 tarihinde vefat etti. Mescid'i Nebevi'nin içerisinde Hz Muhammed'in yanına defnedilmiştir.
