El Cezeri veya tam adıyla İsmâil bin er-Rezzâz el-Cezerî 1136 yılında Cizre (günümüzde Türkiye'nin Şırnak iline bağlı bir ilçe) yakınlarında dünyaya geldi. Bazı kaynaklarda Cizre'de doğduğu için "Cezeri" olarak anıldığı bilgisi bulunuyor.
Cezeri'nin hayatı hakkında çok fazla bilgi olmamakla birlikte, 12. yüzyılda yaşamış önemli bir İslam bilim insanı ve mühendis olduğu biliniyor. Kendisinin hakkında el-Cami'u'l Beyn adlı eserinde bazı ipuçları verdiği söylenir, ancak bu da detaylı bir biyografi sağlamaz.
Cezeri'nin en bilinen eseri "El-Cami'u'l Beyn al-İlmi ve'l Amel an-Nafi fi Sınâ'ati'l Hiyel" adlı kitabıdır. Bu kitap, mekanik cihazların tasarımı ve çalışma prensipleri üzerine kapsamlı bir çalışmadır ve mekanik mühendisliğin tarihine önemli bir katkı sağladı.
"Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap" (El Câmi-u’l Beyn’el İlmî ve El-Amelî’en Nâfi fî Sınâ'ati'l Hiyel ) adlı eserinde 50'den fazla cihazın kullanım esaslarını, yararlanma olanaklarını çizimlerle gösteren Cezeri, tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, doğru ile yanlış arasında kalacağını söylemektedir. Bu kitabın özgün kopyası günümüze kadar ulaşamadıysa da, bazı kopyaları Kuzey Amerika ve Avrupa'daki bazı kütüphaneler ve müzelerde bulunuyor.
Müslüman Arap mucit ve mühendis olan Cezeri’nin sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilir. Aynı zamanda El Cezeri’nin Leonardo da Vinci’ye ilham kaynağı olduğu düşünülüyor.
Cezeri'nin ne zaman ve nerede vefat ettiği hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Ancak tahminen 1206 yılında Kufe'de (günümüzde Irak'ta) vefat ettiği biliniyor.
Cezeri'nin çalışmaları, daha sonraki dönemlerde de etkisini sürdürdü ve özellikle Avrupa'da mekanik biliminin gelişimine büyük katkılarda bulundu.
Onun eserleri, bilim ve teknoloji tarihinde önemli bir yere sahiptir ve günümüzde de mühendislik ve bilim alanlarında hatırlanmaya devam ediyor.
