DEHB nedir?

DEHB nedir?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu'nun (DEHB),  genellikle çocukluk döneminde başlayan ve dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterize edilen bir nörolojik bir bozukluktur. Bu bozukluk, bir kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir ve okul, iş ve sosyal ilişkiler gibi alanlarda sorunlara yol açabilir. 

DEHB neden meydana gelir?

DEHB, tam olarak neden meydana geldiği konusunda kesin bir bilgi yoktur, ancak farklı faktörlerin bir araya gelerek bu bozukluğun gelişimine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. DEHB'nin olası nedenleri ve risk faktörleri şunlar olabilir:

1. Genetik Faktörler: Aile geçmişi, DEHB riskini artırabilir. Eğer bir aile üyesinde DEHB varsa, başka aile üyelerinde de bu bozukluğun görülme olasılığı yükselebilir. Genetik faktörlerin rolü, DEHB'nin genetik yatkınlığına işaret etmektedir.
2. Beyin Kimyası: Beyin kimyası, DEHB'nin gelişiminde etkili olabilir. Özellikle dopamin ve noradrenalin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği DEHB ile ilişkilendirilmiştir. Bu kimyasal maddeler, dikkat, dürtü kontrolü ve motivasyon gibi süreçleri düzenlemeye yardımcı olur ve dengesizlikleri DEHB belirtilerine neden olabilir.
3. Beyin Yapısı ve Fonksiyonu: DEHB'li bireylerin beyinlerinde yapısal ve işlevsel farklılıklar gözlemlenmiştir. Özellikle öne çıkan bölgelerdeki düzensizlikler, dikkat ve dürtü kontrolünün etkilendiği düşünülen faktörlerdir.
4. Prematürite veya Düşük Doğum Ağırlığı: Prematürite veya düşük doğum ağırlığı gibi erken yaşta yaşanan sağlık sorunları, DEHB riskini artırabilir.
5. Anne Sigara İçimi ve Alkol Tüketimi: Anne adaylarının gebelik sırasında sigara içmeleri veya alkol tüketmeleri, DEHB riskini artırabilir. Bu maddelerin fetüsün gelişen beynine zarar verebileceği düşünülmektedir.
6. Çevresel Faktörler: Toksik kimyasallar, kurşun maruziyeti, erken çocukluk döneminde travmatik olaylar gibi çevresel faktörlerin DEHB gelişiminde etkisi olabileceği düşünülmektedir.

DEHB belirtileri nelerdir?

DEHB, belirtileri bireylerde farklılık gösterebilir ve yaşla birlikte değişebilir. DEHB belirtileri, şunlar gibi ana kategorilere ayrılabilir:

1. Dikkat Eksikliği Belirtileri:
   • Görevlere odaklanmakta güçlük çekme
   • Dikkatinin kolayca dağılması
   • Detaylara dikkat etmekte zorlanma
   • İşleri düzenlemekte ve planlamada sorun yaşama
   • Kolaylıkla unutkanlık yaşama
2. Hiperaktivite Belirtileri:
   • Sürekli yerinde duramama
   • Aşırı konuşma
   • Sessiz ortamlarda sık sık gürültülü davranma
   • Hareketli olma, koşma veya tırmanma
   • Sürekli bir şeylerle oynamak veya dokunmak
3. Dürtüsellik Belirtileri:
   • Sırası gelmeden cevap verme
   • Bekleme sırasında yerinde duramama
   • Başkalarının sözünü kesme
   • Sabırsızlık gösterme
   • Düşünmeden riskli davranışlarda bulunma

DEHB tedavi yöntemleri nelerdir? 

DEHB) tedavisi, bireyin belirtilerini yönetmeyi, işlevselliği artırmayı ve yaşam kalitesini geliştirmeyi amaçlayan bir yaklaşım gerektirir. DEHB tedavisi genellikle çoklu bileşenlerden oluşur ve bireysel ihtiyaca göre uyarlanır. İşte DEHB tedavisinde kullanılan bazı yaygın yöntemler:

1. İlaç Tedavisi:
   • DEHB tedavisinde sıkça kullanılan ilaçlar, stimülanlar ve non-stimülanlar olarak iki ana kategoriye ayrılır.
   • Stimülan ilaçlar, dikkat eksikliğini ve hiperaktiviteyi kontrol etmeye yardımcı olabilir. Bu ilaçların etkisi genellikle hızlıdır, ancak yan etkileri ve bağımlılık riski olabilir.
   • Non-stimülan ilaçlar, stimülanlara yanıt vermeyen veya yan etkilere duyarlı olan kişiler için bir seçenek olabilir.
2. Psikoterapi:
   • Kognitif davranış terapisi (KDT) gibi terapi türleri, DEHB belirtilerini yönetmede yardımcı olabilir.
   • Terapi, bireye dikkat, zaman yönetimi, dürtü kontrolü ve problem çözme becerilerini öğretmeye odaklanır.
   • DEHB'li bireylerin özsaygılarını artırmaya ve stresle başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
3. Eğitim Desteği:
   • Eğitimciler, DEHB'li öğrencilere uygun öğrenme ortamları ve stratejiler sunmak için çalışabilirler.
   • Öğretmenler, sınıf içi davranışı ve öğrenme süreçlerini desteklemek için bireyselleştirilmiş öğretim tekniklerini kullanabilirler.
4. Aile Eğitimi ve Destek:
   • Aileler, DEHB ile başa çıkmada önemli bir rol oynarlar. Aile eğitimi, ebeveynlere DEHB'yi anlama, destekleme ve etkili iletişim becerilerini geliştirme konusunda yardımcı olabilir.
   • Aileler, ilaç tedavisini izlemekte ve evde DEHB ile başa çıkmak için etkili stratejiler geliştirmekte önemlidir.
5. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
   • Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları, DEHB belirtilerini yönetmede yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz, yeterli uyku ve sağlıklı beslenme önemlidir.
   • Rutinlerin ve organizasyonun sağlanması, DEHB'li bireylerin günlük yaşamlarını kolaylaştırabilir.