Sof kumaşı, ince bükülmüş tiftik yününden dokunan düz kumaş türlerinden biridir. Genellikle ham sof veya som sof olarak adlandırılan bu kumaş, Ankara sofu olarak da bilinir. Sof kumaşı, yaklaşık bir arşın eninde olup, kullanılmadan önce yıkanıp fırınlanması gereken bir özel dokuma türüdür. Beyaz, siyah ve kırmızı renkler sof kumaşında sıkça tercih edilen renklerdir ve kumaşın parlaklığı genellikle fırınlama işlemi ile elde edilir. Sof, geleneksel olarak halk giyiminde ve zaman zaman padişahların kaftanlarında kullanılan bir malzeme olarak bilinir.
Sof Kumaşı Tarihçesi
Tiftik keçisinin Ankara ve Tosya çevresinde yetiştirilmesi, sof kumaşı üretiminin genellikle bu bölgelerde gelişmesine yol açmıştır. Sof dokumasının Selçuklu döneminden itibaren var olduğu ve Ankara'da 16. yüzyıldan önce üretildiği bilinmektedir. Özellikle Ankara ve çevresi, Selanik ve Yanbolu gibi bölgelerde sof dokuması yaygın olarak üretilmiştir.
Sof Kumaş Özellikleri
Sof kumaşları, terletmeyen, üşütmeyen ve kolay kolay buruşmayan temel özelliklere sahiptir. Tiftik keçisinin parlak ve uzun lifleri, sof kumaşına ipeksi bir görünüm kazandırır. Sıcak tutan ve hafif olan sof kumaşları, Osmanlı'nın önemli ihraç ürünlerinden biri olmuştur. Sof dokuması, Selçuklu döneminde de gerçekleştirilmekteydi ve farklı türleri arasında Ankara sofu, Bağdat sofu, ince sof, kalın sof bulunmaktadır.
Ankara Sofu Dokuması
Ankara sofu, çözgü ve atkısı Ankara keçisi tiftiği kullanılarak bezayağı, dimi, atlas dokuma örgüleriyle dokunan bir türdür. Kaliteli sof dokuması için genellikle 6 aylığa kadar olan Ankara keçilerinin uzun lifleri tercih edilir. Parlak bir dokuma olan Ankara sofu, cendere işlemi ile harelenir. Sof dokumasında mavi, bordo, mor, kahverengi ve doğal beyaz tiftik rengi sıkça kullanılır. Ankara sofu, ferace, hırka, etek, şalvar, şal gibi giyim eşyalarının yanı sıra saçaklı kebe/velense tekniğiyle yapılan yer yaygısı, battaniye ve namazlık/seccade gibi ürünlerde kullanılmıştır.
Bu geleneksel dokuma türü, farklı türleri ve kullanım alanları ile Türk kültüründe özel bir yer tutmaktadır.
