İskilipli Mehmed Âtıf Hoca, 1875 yılında Bayat'ın Toyhane köyünde doğdu. Babası Akkoyunlu aşiretine mensup Hasan Kethüdaoğlu Mehmed Ali Ağa, annesi ise Mekke'den göç etmiş Arap Ben-î Hattab aşiretinden Nazlı Hanım'dı. Altı aylıkken öksüz kalan Âtıf Hoca, dedesi Hasan Kethüda'nın himayesinde büyüdü. İlk eğitimine köy hocasında başlayan Âtıf Hoca, daha sonra İskilip'te eğitimine devam etti ve 1893'te İstanbul'a giderek medrese eğitimini tamamladı.
Müderrislik kariyerine 1905 yılında Fatih Camii'nde ders vermeye başlayarak başlayan Âtıf Hoca, zamanla önemli bir İslam alimi ve müderris haline geldi. Ancak, 31 Mart İsyanı'na katılması ve daha sonra Mahmud Şevket Paşa'nın öldürülmesi olayında suçlu bulunarak Sinop'a sürgün edildi. Serbest kaldıktan sonra müderrislik görevine devam etti ve 1919'da Cemiyet-i Müderrisin'in kurucuları arasında yer aldı.
Âtıf Hoca, Şapka Devrimi'ne karşı çıkarak yayımladığı Frenk Mukallitliği ve Şapka risalesinde Müslümanları, batılılaşmaya karşı uyarıyor ve Müslümanların kılık kıyafet ve kültürel alışkanlıklarını korumasını savunuyordu.
Teâlî-i İslâm Cemiyeti'nin başkanı olarak görev yapan Âtıf Hoca, Millî Mücadele'ye karşı çıkan bir beyannamenin cemiyet adına dağıtılmasıyla suçlandı. 1926'da Ankara İstiklâl mahkemesinde yargılanan Âtıf Hoca, savunma yapmayı reddederek idama mahkûm edildi ve bir hafta sonra Ankara Samanpazarı Meydanı'nda asıldı.
Ölümünden sonra mezarı 2009'da taşınan Âtıf Hoca'nın idamının nedeni, Frenk Mukallitliği ve Şapka risalesi yerine, Millî Mücadele'ye karşı bir beyannameyle suçlanmasıydı. Bu olay, Âtıf Hoca'nın vatan hainliğiyle suçlanmasına ve idam edilmesine yol açtı.
