Dolmabahçe Sarayı, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, Kabataş ile Beşiktaş arasında, Dolmabahçe Caddesi ile İstanbul Boğazı arasında kalan ve 250.000 metrekarelik bir alanı kaplayan bir yapıdır.
Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne girildiğinde sol kıyıda yer alır ve Üsküdar ile Kuzguncuk semtlerine karşı konumlanmıştır.
Sultan Abdülmecid tarafından yaptırılan sarayın inşaatına 1843 yılında başlanmış ve 1856 yılında tamamlanmıştır. Saray, günümüzde müze olarak hizmet vermektedir.
Dolmabahçe Sarayı, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernizasyon sürecinde, geleneksel yaşam alanlarının ötesine geçerek daha modern, estetik ve Avrupai bir saray yapma ihtiyacının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Sultan Abdülmecid'in saltanatı sırasında, yani 19. yüzyılın ortalarında, Osmanlı saray yaşamı ve yönetim biçimi önemli değişimler geçiriyordu. Topkapı Sarayı, hem fiziksel koşulları hem de simgelediği geleneksel değerler açısından, bu yeni vizyonu karşılayamaz hale gelmişti.
Dolmabahçe Sarayı'nın tasarım ve inşasında, Garabet Balyan ve oğlu Nigoğayos Balyan gibi dönemin önde gelen mimarları tercih edildi. Bu seçim, sarayın hem Osmanlı hem de Avrupa mimari özelliklerini birleştiren eşsiz bir yapıya sahip olmasını sağladı.
Saray, lüks ve ihtişamıyla dikkat çekiyor; altın varaklar, kristal avizeler ve el yapımı halılar gibi detaylarla donatılmış. Dolmabahçe, aynı zamanda teknolojik yeniliklere de ev sahipliği yapıyor; Osmanlı'da elektriği kullanan ilk resmi bina olma özelliğini taşıyor.
Dolmabahçe Sarayı'nın inşası, Osmanlı'nın Batı ile entegrasyonunu ve modernleşme yolundaki adımlarını simgelemesinin yanı sıra, dönemin sosyal ve kültürel dönüşümlerine de ışık tutar. Saray, Osmanlı padişahlarının ve yüksek bürokrasisinin yaşam tarzındaki değişiklikleri, Batı'dan alınan sanat ve mimari anlayışının benimsenmesini gösterir.
Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda vefat etmesi, sarayın Cumhuriyet tarihi içindeki yerini daha da özel kılar.
Günümüzde, Dolmabahçe Sarayı, tarihi ve mimari öneminin yanı sıra, Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'le olan bağlantısı sebebiyle de ziyaretçiler için özel bir yerdir.
Saray, hem yerli hem de yabancı turistlerin İstanbul'daki en önemli duraklarından biri olarak, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti tarihine ışık tutan eşsiz bir müze ve anıt mekan olarak hizmet vermektedir.
