İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü, Moğolistan'ın Tuul Vadisi'nde yürüttükleri kazı çalışmalarında önemli bir başarıya imza attı. İKÇÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesinden akademisyenler, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) desteğiyle Moğolistan'da ortak kazı çalışmaları yapıyor.
DOKUZ OĞUZLAR VE TOGU BALIK KENTİ
Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen Dokuz Oğuzlar'a ait Togu Balık kenti olduğu düşünülen Moğolistan'ın Tuul Vadisi'ndeki yerleşim yeri kalıntılarında yapılan kazı çalışmalarında 30 kişilik ekip görev alıyor. Çalışmalar, İKÇÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şaban Doğan'ın koordinasyonu ve Prof. Dr. Anıl Yılmaz ile Doç. Dr. Enkhtur Altangerel'in başkanlığında yürütülüyor. Ekip, eski Türklerin inanç, ölü kültü ve şehircilik konularında geliştirdikleri yaşam şekilleriyle ilgili detaylı bilgilere ulaşmayı hedefliyor.
GENİŞ KAPSAMLI ARAŞTIRMA ALANI
Alanda kazı çalışmaları ve yüzey araştırmaları sürdürülüyor. Araştırma, Tuul Nehri'nin iki yakasındaki şehir kalıntıları ve çevresindeki Mayhan, Tömst ve Agit dağlarını kapsayan 100 kilometrekarelik alanda gerçekleşiyor.
PROJENİN ÖNEMİ
Kazı projesinin sorumlusu Prof. Dr. Şaban Doğan, Moğolistan topraklarının Türkler için kutsal kabul edilen Ötüken'in de bulunduğu, eski Türklerden kalma şehir harabeleri, anıt mezar kompleksleri ve petroglifler gibi sayısız kültür varlığına ev sahipliği yaptığını belirtti. Doğan, Moğolistan'da bugüne kadar 200'e yakın yazıt bulunduğunu ve bu topraklarda yapılan bilimsel çalışmaların önemini vurguladı.
TÜRKİYE'NİN KATKILARI
Doğan, Türkiye merkezli kazı çalışmalarının az olduğunu ve TİKA tarafından oluşturulan ekiplerle Bilge Kağan ve Tonyukuk anıt külliyelerindeki kazılar dışında 2019'a kadar kurumsal olarak Türkiye merkezli kazı çalışması yapılmadığını belirtti. İKÇÜ'nün 2018'den beri Moğolistan'da önemli arkeolojik çalışmalar yürüttüğünü ifade etti.
TOGU BALIK'IN KEŞFİ
Hedeflerinin, Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen ancak yeri bugüne kadar tespit edilemeyen Togu Balık'ı gün yüzüne çıkarmak olduğunu belirten Doğan, şunları kaydetti: "Togu Balık, bilinen Uygur şehirlerinden çok daha eski. Bu şehrin kazılması, Uygurlar'ın yerleşik yaşamına dair bulgularımızı en az 100 yıl geriye götürecek. Çalıştığımız alanla ilgili uzun zaman yüzey araştırmaları ve literatür taraması yaptık. Bölgede Uygur dönemiyle ilişkilendirilebilecek buluntulardan bahsedilmişti, ancak detaylandırılamamıştı. Biz bu bölgenin Togu Balık olduğunu ispat edecek buluntulara ulaştık. Uygur seramikleri bulduk ve bu konuda hemfikiriz. Burasının Dokuz Oğuzlar'ın Togu Balık şehri olduğunu net olarak söyleyebiliriz. Bu keşif, Türklerin yerleşik hayata geçişine dair yeni bilgilere ulaşılmasını sağlayacak."
GELECEK ÇALIŞMALAR
Ekip, Togu Balık kentiyle ilgili daha fazla bilgi edinmek ve bölgenin tarihine ışık tutmak için çalışmalarına devam edecek. Bu keşif, Türk tarihi ve kültürü açısından büyük bir öneme sahip olacak.
