Motorlu taşıt ticaretinde yeni düzenlemeler
Türkiye'de motorlu kara taşıtı ticareti yapan işletmeleri yakından ilgilendiren yönetmelik tamamen yenilendi. Yapılan değişikliklerle suistimallerin önüne geçilmesi amaçlanırken, garanti kapsamındaki maddeler, ekspertizlerin sorumlulukları ve bayilerin fiyat sabitlemesi gibi konularda düzenlemeler yapıldı.
Oto galerilere ruhsat zorunluluğu kaldırıldı
Yeni düzenleme ile oto galerilerin iş yeri açma ve çalışma ruhsatı bulundurma zorunluluğu kaldırıldı. Artık, sadece oto ticaret merkezlerinde değil, herhangi bir dükkanda da otomobil ticareti yapılabilecek. Bu değişiklik, işletmelerin daha esnek bir şekilde faaliyet göstermesine olanak tanıyor.
Yetki belgesi zorunluluğu getirildi
Düzenlemeyle sadece galericilere verilen yetki belgesi için kesin kurallar belirlendi. Yetki belgesi olmadan, ticari amaçla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı veya pazarlaması yapılamayacak. Bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılarak üçten fazla ikinci el araç satışı yapılması durumunda, aksi Ticaret Bakanlığı tarafından tespit edilmedikçe her bir satış ticari faaliyet olarak değerlendirilecek.
Yetki belgesi, işletmenin bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından Bilgi Sistemi üzerinden verilecek, yenilenecek ve iptal edilecek. Bu belgede, işletmeye ait MERSİS numarası, işletme adı ve adresi, ticaret unvanı veya ESBİS'e kayıtlı bilgiler yer alacak. Yetki belgesi, her bir işletme için ayrı düzenlenecek ve devredilemeyecek.
Distribütörlere yönelik düzenlemeler
Distribütörlerin haksız ticari uygulamaları ve yükümlülüklerine yönelik önemli düzenlemeler getirildi. Distribütörlerin, yetkili satıcıların ticari faaliyetlerini zorlayıcı şekilde bozan ve makul karar verme yetisini kısıtlayan faaliyetleri haksız ticari uygulama olarak kabul edilecek. Ayrıca, distribütörlerin yetkili satıcılara taşıt satışı, mal veya hizmet alımı gibi koşullara bağlamaları engellenecek. Tavsiye edilen taşıt satış fiyatlarının elektronik ortamda erişilebilir olması sağlanacak.
Fiyat sabitleme şartı getirildi
Yetkili satıcıların yükümlülükleri de gözden geçirildi. Tescilsiz motorlu kara taşıtına ilişkin vergilerin alıcı tarafından ödendiği tarihten itibaren taşıtın satış fiyatının artırılmaması ve alıcıya fiyat sabitleme hakkının bildirilmesi şartı getirildi. Ayrıca, alıcının vergileri ödediği tarihten itibaren on beş gün içinde taşıtın teslim edilmesi zorunlu olacak. Motorlu kara taşıtı ticareti yapılan iş yerlerinde, sigorta, finansman, aksesuar, yedek parça satışı ve satış sonrası hizmetler dışında başka ticari faaliyetlere izin verilmeyecek.
Ekspertiz raporları zorunluluğu getirildi
Yeni düzenlemeye göre, Türkiye’de TSE (Türk Standardları Enstitüsü) hizmet yeterlilik belgesine sahip ekspertiz işletmesi bulunan illerdeki işletmeler, araç sınıfı M1, M1G, N1 ve N1G olan motorlu kara taşıtlarının satışından önceki on gün içinde ekspertiz raporu almak zorunda olacak. Ancak, TSE belgesi bulunmayan illerdeki işletmeler bu zorunluluktan muaf tutulacak.
Ekspertiz raporları nasıl düzenlenecek?
Ekspertiz raporunun ücreti, satışın alıcı kaynaklı bir nedenle gerçekleşmemesi durumunda alıcı tarafından, diğer durumlarda ise işletme tarafından ödenecek. Ekspertiz raporu, TSE hizmet yeterlilik belgesine sahip ekspertiz işletmeleri tarafından hazırlanacak. Üç nüsha olarak düzenlenen raporun iki nüshası satıcı işletmeye verilecek ve her iki taraf da bu raporu en az beş yıl süreyle saklamak zorunda olacak. Ancak, sekiz yaşından büyük veya 160.000 kilometreyi aşan taşıtlar için ekspertiz raporu zorunlu olmayacak.
Ekspertiz raporunda bulunacak asgari bilgiler
Ekspertiz raporunda, taşıtın markası, ticari adı, tipi, modeli ve kilometresi gibi bilgiler yer alacak. Ayrıca raporu düzenleyen ekspertiz işletmesinin hizmet yeterlilik belgesi, MERSİS (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi) numarası ve ticaret unvanı gibi bilgiler de raporda belirtilecek. Ekspertiz raporunu alan işletmenin yetki belgesi numarası ve diğer ilgili bilgiler de raporda yer alacak. Eğer ekspertiz raporu alınan işletmenin yetki belgesi yoksa, bu durum raporda belirtilecek. Ayrıca, TSE tarafından belirlenen diğer hususlar da raporda yer alacak.
Ekspertiz işletmeleri sorumlu olacak
Ekspertiz raporundaki bilgilerin gerçeği yansıtmaması durumunda, ekspertiz işletmesi sorumlu tutulacak. Taşıtın gerçek durumu dışında rapor düzenleyen ve Ticaret Bakanlığı tarafından uyarı almasına rağmen aynı yıl içinde aynı hatayı tekrarlayan işletmelerin hizmet yeterlilik belgeleri iptal edilecek. İptal edilen ekspertiz işletmelerine ve bu işletmelerin sahiplerine bir yıl boyunca yeni yetki belgesi verilmeyecek. Tüketicilerin, yanıltıcı veya aldatıcı ekspertiz raporlarına karşı 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında hakları saklı tutulacak.
Bakanlık yetkili olacak
Ticaret Bakanlığı, TSE hizmet yeterlilik belgesine sahip işletme sayısını ve ekspertiz hizmetinin yaygınlaşmasını dikkate alarak, ekspertiz raporu alma zorunluluğu bulunan diğer araç sınıflarını belirleyebilecek. Ayrıca, ekspertiz raporunda yer alacak bilgileri, ekspertiz işletmelerinde çalıştırılan kişilerin niteliklerini ve ekspertiz raporu ücretinin üst sınırını ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile meslek kuruluşlarının görüşlerini alarak belirleme yetkisine sahip olacak.
İkinci el otomobillerde garanti süresi
Yeni düzenlemelere göre, model yılına göre sekiz yaşın veya 160.000 kilometrenin altında olan ve tescil belgesinde M1, M1G, N1 ve N1G sınıfında yer alan taşıtların motor, şanzıman, elektrik ve elektronik sistemleri satış tarihinden itibaren üç ay veya 5.000 kilometre boyunca işletmenin garantisi altında olacak.
Üretici tarafından yenilenen araçlar için garanti
Üretici tarafından yenilenmiş ikinci el motorlu taşıtların satışında garanti süresi, satış tarihinden itibaren bir yıl veya 20.000 kilometre olarak belirlendi. İşletmeler, garanti kapsamına giren hususları sigorta yaparak karşılayabilecekler. Bu düzenleme, tüketicilere daha fazla güvence sağlıyor.
Arızaların giderilme süresi
Garanti süresi veya kilometresi içinde motor, şanzıman, elektrik ve elektronik sistemlerinde meydana gelen arızalar, en fazla 45 iş günü içinde onarılacak. Onarım süresinin tespitinde, taşıt sahibinin arızalı aracı işletmeye teslim ettiği tarih veya ilgili il müdürlüğüne yapılan yazılı başvurunun işletmeye bildirildiği tarih esas alınacak.
Garanti sürecinde başvuru ve onarım belgeleri
Taşıt sahipleri, arıza tespit edildiğinde il müdürlüğüne başvuruda bulunarak, başvuruya satış sözleşmesinin bir örneğini ve arıza ile ilgili belgeleri ekleyecekler. Arızaların giderilmesi için yapılan tüm masraflar işletme tarafından karşılanacak. Arızalı taşıt işletmeye veya işletmenin belirleyeceği bir onarım noktasına teslim edildiğinde, işletme tarafından arızalı taşıtın teslim alındığına dair iki nüsha belge düzenlenecek ve bir nüshası taşıt sahibine verilecek. Bu belgede, taşıtı teslim eden ve teslim alan kişilerin adları, soyadları, imzaları, taşıtın marka, model ve diğer bilgileri, arıza bildirimi ve teslim tarihi yer alacak.
Ek garantiler sunulabilecek
İşletmeler, belirtilen garanti sürelerine ek olarak tüketicilere daha fazla güvence sunmak amacıyla ek garantiler verebilecekler. Bu ek garantiler, müşteri memnuniyetini artırmaya yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Garantisi devam eden araçlara ek garanti verilmeyecek
6502 sayılı Kanun’un 56’ncı maddesi gereği, üretici veya ithalatçı garantisi devam eden araçlar için işletmelerin ek garanti verme zorunluluğu olmayacak. Bu düzenleme, garantisi süren araçların ek bir garanti ile yükümlülük altına alınmasını önleyecek.
Garanti kapsamına girmeyen durumlar
Yeni düzenlemelere göre, model yılı sekiz yaşı aşan veya 160.000 kilometreyi geçen araçlar garanti kapsamına alınmayacak. Ayrıca, satış sırasında alıcı tarafından bilindiği ve işletme tarafından belgelenen arıza ve hasarlar, ekspertiz raporunda belirtilen sorunlar, taşıtın olağan kullanımı sonucu oluşan aşınmalar, garanti kapsamı dışında kalacak. Örneğin, kayışlar, egzoz, amortisör, debriyaj gibi parçaların normal kullanımla aşınması garanti kapsamında değerlendirilmeyecek.
Garanti kapsamındaki bir parça hasar görmediği sürece bujiler, hava ve yağ filtreleri, silecek lastikleri, soğutma sıvıları, fren sıvıları gibi parçalar da garanti dışında kalacak. Ayrıca, kaporta bakımı, süslemeler, lastikler, aküler, farlar ve camların kırılması gibi durumlar da garanti kapsamına dahil edilmeyecek.
Uygunsuz kullanım ve ihmal
Taşıt ikaz lambaları arıza gösterdiği halde kullanılmaya devam edilmesi, uygun olmayan yakıt kullanımı, hatalı kullanım, kaza, hırsızlık, doğal afetler veya vandallık gibi durumlar sonucunda oluşan arızalar garanti kapsamında değerlendirilmeyecek. Ayrıca, taşıtın ihmal edilmesi, bakım işlemlerinin uygun yapılmaması veya sonradan yapılan eklentiler nedeniyle oluşan hasarlar da garanti kapsamı dışında kalacak. Tescil belgesinde “Trafikten çekilerek tescil kaydı kapatılmıştır” ibaresi bulunan araçlar da garanti kapsamında yer almayacak.
6 ay ve 6 bin kilometre kuralı
1 Ocak 2025 tarihinden önce, ikinci el motorlu taşıt ticareti yapanlar, motosiklet, otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlama veya satışını, ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve 6.000 kilometre geçmeden gerçekleştiremeyecekler. Bu kural, ikinci el piyasasında haksız rekabeti önlemeyi amaçlıyor ve tüketici haklarını korumayı hedefliyor.
