Taliban'ın 2021 yazında Afganistan'da yönetimi ele geçirmesinin ardından kadınlara yönelik baskılar giderek artıyor. Geçtiğimiz hafta Taliban yönetimi, kadınlar üzerindeki baskı politikalarını daha da sertleştiren yeni bir yasağı yürürlüğe koydu.
Taliban, kadınların kamusal alanda konuşmasını yasakladı. Kadın sesi "potansiyel ahlâksızlık" olarak nitelendirildi. Bundan böyle kadınlar, kamusal alanda seslerini yükseltemeyecek.
Yeni yasalar kapsamında, yetişkin kadınlar evlerinden çıkmak zorunda kaldıklarında seslerini, yüzlerini ve vücutlarını tamamen gizlemek zorunda. Kadınların evlerinin içinde bile yüksek sesle şarkı söylemeleri veya kitap okumaları yasaklandı.
Taliban, yanlarında uygun bir erkek refakatçi olmadan kadınları taşıyan taksi şoförlerine de ceza uygulamaya başladı. Bu kurala uymayan kadınlar veya kız çocukları gözaltına alınabilir ve Taliban yetkilileri tarafından "uygun görülen bir şekilde" cezalandırılabilir. Bu durum, kadınların kamusal alandaki hareket özgürlüğünü daha da kısıtlıyor.
Taliban yönetimi, kadınların evlerinin dışında yüzlerini açmasını da yasakladı. Bu kural, kadınların kamusal alanda tamamen kapalı olmalarını zorunlu kılıyor. Bu yeni düzenlemeler, Taliban'ın "ahlâk ve erdem" yasaları çerçevesinde alındı ve uygulanmaya başlandı.
Taliban, iktidarı ele geçirdikten sonra Ahlak ve Erdem Bakanlığı'nı kurarak kadınlar ve kız çocuklarını sosyal hayattan izole edecek bir dizi emir yayınladı. Bu izolasyon, kadınlar için hayatta kalma mücadelesine dönüşmüş durumda. Afgan kadınlar, 20 yıllık mücadeleyle kazandıkları hakların ellerinden alınmasının getirdiği travmayla yüzleşmeye çalışıyor.
Afganistan'da ilk kez 1996 yılında yönetimi ele geçiren Taliban, 2001 yılında iktidarını kaybetmişti. Takip eden 20 yılda Afgan kadınlar, büyük zorluklarla temel haklarını geri kazandı. 2021'de Taliban'ın silah zoruyla yeniden yönetimi ele geçirmesiyle bu haklar tekrar ellerinden alındı.
İkinci Taliban dönemi, özellikle eğitim alanında kadınlara yönelik kısıtlamalarla dikkat çekiyor. 2021 Eylül ayında, kız çocuklarının 6. sınıftan itibaren okula gitmesi yasaklandı. Yanında erkek refakatçi olmadan kadınların dışarı çıkmasına kısıtlamalar getirildi, kadınlar birçok sektörde çalışma hayatından men edildi.
Afgan kadınlar, bu yasaklara karşı protestolar düzenledi. En büyük tepki, Aralık 2022'de kadınların üniversiteye gitmesinin yasaklanmasıyla ortaya çıktı. Ülkenin başkenti Kabil başta olmak üzere birçok şehirde kadınlar, silahlı Taliban üyelerinin karşısına çıkarak eğitim haklarını geri istedi. Kadınlar, artık kaybedecekleri çok az şey kaldığı için direnişten vazgeçmedi.
