Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2023 yılı sonuçları açıklandı. 1968’den bu yana İstanbul Sanayi Odası tarafından düzenlenen İSO 500 araştırmasına göre, üretimden satışlarda en büyük kuruluş 484 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Tüpraş’ı 238 milyar liralık üretimden satışlarıyla Ford Otomotiv takip ederken, üçüncü sırada yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışlarıyla Star Rafineri yer aldı.
İSO 500’de üretimden satışlar 2023 yılında yüzde 42,1 artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, "Üretimden satışlarda büyüme bir önceki yıl yüzde 119 iken, 2023 yılında yüzde 42,1’e gerilemesinin nedenleri arasında yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat’taki deprem felaketleri ve seçimler sonrası ekonomi politikalarında yaşanan değişim belirleyici rol oynadı" dedi.
İSO 500'ün İlk 10’unda Değişiklikler
İSO 500'ün ilk 10'unda 2022 yılına göre iki değişiklik oldu. Geçen yıl ilk 10’da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler bu yıl ilk 10'a yükseldi.
Üretimden Satışlarda Yüzde 42,1 Artış
Erdal Bahçıvan, İSO 500’de üretimden satışların 2023 yılında yüzde 42,1 artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktığını belirtti. Bahçıvan, “2021 ve 2022 yıllarına göre zayıf bir performansa işaret eden bu artış, 2022 yılının sonundan itibaren geldi. Üretimden satışlarda büyüme bir önceki yıl yüzde 119 iken, 2023 yılında yüzde 42,1’e geriledi" dedi. Bahçıvan, yavaşlayan küresel talep, deprem felaketleri ve seçim sonrası ekonomi politikalarındaki değişimlerin bu gerilemede belirleyici rol oynadığını söyledi.
Reel Değişimler ve Kârlılıklardaki Düşüş
İSO 500’ün üretimden satışlardaki reel değişimlerine bakıldığında, 2023 verileri yıl sonu tüketici enflasyonu ile arındırıldığında, üretimden satışların 2022 yılına göre reel olarak yüzde 13,8 gerilediği görüldü. Bahçıvan, “Reel değişimleri hesaplarken yıl sonu TÜFE enflasyonunu kullandık. Ancak 2023 yılında İSO 500’ün üretimden satışları enflasyonun altında kaldı ve reel olarak gerileme gösterdi” diye konuştu.
İhracat ve Kârlılıkta Düşüş
Bahçıvan, "Zorlu küresel rekabet koşullarının etkisiyle İSO 500’ün ihracatı 2022 yılına göre yüzde 2,9 düşüş ile 95,1 milyar dolara geriledi" dedi. İSO 500’ün faaliyet karı yüzde 39,7 artarak 937 milyar liraya çıktı, ancak faaliyet karlılığı oranı yüzde 12,8’den yüzde 12,5’e geriledi. Vergi öncesi kar ve zarar toplamı yüzde 32,9 artarak 645 milyar liraya yükseldi, ancak satış karlılığı oranı yüzde 9,3’ten yüzde 8,6’ya düştü.
Finansman Giderlerinde Artış
Bahçıvan, "İSO 500’ün finansman giderleri 2023’te yüzde 92,5 artarak 533 milyar liraya yükseldi. Böylece finansman giderlerinin faaliyet karına oranı yüzde 41,3’ten yüzde 56,9’a çıktı" dedi.
Özkaynak ve Borç Durumu
Bahçıvan, 2023 yılında İSO 500’ün aktif toplamının yüzde 126 artarak 8,8 trilyon liraya yükseldiğini belirtti. Özkaynaklar yüzde 245 artarak 4,8 trilyon liraya çıktı. Mali borçlar ise yüzde 54 artarak 2 trilyon liraya yükseldi.
Teknoloji Yatırımları ve Halka Açık Şirketler
Bahçıvan, sanayinin teknoloji yatırımlarında olumlu bir gelişme olduğunu, 2023 yılında yüksek ve orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerin toplam katma değer içindeki payının 4 puan arttığını belirtti. Halka açık kuruluşların sayısı 2023'te 12 adet artarak 85’e yükseldi.
Yabancı Sermaye ve İstihdam
Bahçıvan, İSO 500'de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısının 8 adet artarak 116’ya yükseldiğini ve İSO 500’ün istihdamının 2023 yılında yüzde 1,9 artarak yaklaşık 804 bin kişiye ulaştığını söyledi.
Yüksek Enflasyonun Etkileri
Bahçıvan, yüksek enflasyonun şirket bilançolarında geçici bir illüzyon yarattığını ve İSO 500’ün temel göstergelerinin yüksek enflasyonun kamu maliyesi, mali dünya ve toplum üzerinde büyük hasarlar yarattığını gösterdiğini belirtti.
